Wat is voor mij de beste handpan?

Welke handpan moet ik kopen?

Er is een enorme diversiteit aan handpannen. De beste manier om een keuze te maken, is diverse handpannen bespelen en beluisteren. Elk instrument is toch nét iets anders en heeft zijn eigen unieke karakter. Kiezen aan de hand van video’s heeft het nadeel dat klankkleur en resonantie meestal niet goed overkomen. In de eerste plaats omdat het lastig is het geluid van een handpan realistisch op te nemen. Het resultaat is afhankelijk van de akoestiek van de opname-ruimte en de gebruikte microfoons. Daarnaast heeft het apparaat waarmee de opname wordt beluisterd, invloed op de klank. Wil je een handpan online beluisteren, maak dan bij voorkeur gebruik van een goede koptelefoon of goede speakers. De luidspreker van een telefoon of computer geeft geen goede weergave van de handpan. Wij hebben kosteloze oriëntatie-sessies ontwikkeld. Een uitgebreide vorm van aankoopbegeleiding waarbij je in alle rust verschillende handpannen kunt uitproberen. Samen met een ervaren handpanspeler die je helpt bij jouw keus en ook kan voorspelen.  

Als je graag wat vooronderzoek doet of meer wilt weten over handpannen, dan vind je hieronder veel informatie die je uiteindelijke keuze helpen bepalen.

1. Manieren waarop je een keus kunt maken
2. Toonaard en toonsoort
3. Kwaliteit
4. Soorten metaal handpan
5. Aantal tonen (pads)
6. Handige tips om handpan te kopen
7. Spacedrum®, tongue drums, steel-drum, Hang, hang-drum, hand-drum... wat is het verschil?

Google review:

Guus Pluk: “Ik heb eind september een handpan gekocht. De communicatie vooraf was fijn. Heldere afspraken vooraf. Ik ben bij handpanshop.nl gekomen speciaal voor de 1 op 1 begeleiding, icm. het grote aanbod aan diverse pannen. De warme ontvangst en de tijd voor ook een fijn gesprek zorgde voor een warme landing. Alsmede de uitgebreide tijd nemende voor het verkennen van de diverse pannen en klanken. Eerst door Henk-Jan, later mocht ik zelf aan de haal. Superieur is de algehele houding ten aanzien van het aanschaffen van een pan. Geen verkooppraatjes, geen tijdsdruk. Pure aandacht en liefde voor het product. Een holistische aanpak. Waar je ook vandaan komt, deze plek is ten zeerste aan te raden. Ook al besluit je (toch of nog) geen pan te komen na een sessie, zul je veel kennis en inzicht hebben opgedaan voor het evt. later alsnog aanschaffen van een pan.”

Manieren waarop je een keus kunt maken

Hoe kies ik een handpan, is één van de meest gestelde vragen. Voordat we kijken naar de kwaliteit, toonsoorten en het materiaal, beginnen we met de wijze waarop je jouw keus kan maken.

Fysiek de keuze maken
Zoals gezegd kun je het beste jouw handpan kiezen door diverse handpannen zelf te bespelen en te beluisteren. Tijdens onze kosteloze oriëntatie-sessie gaan we op zoek naar een handpan die qua toonsoort, klankkleur en resonantie aansluit bij jouw smaak. Hierbij bespelen we veel verschillende toonschalen of tooncombinaties van verschillende makers en diverse metaalsoorten. Hier besteden we veel tijd aan, want elke toonladder heeft een andere sfeer; van vrolijk tot melancholisch en van aards tot mystiek.

Zo wordt het voor jou gaandeweg duidelijk wat jouw smaak is. Onze ervaring is dat je op deze wijze een instrument koopt waar je echt op blijft spelen, ook als het ‘nieuwe’ eraf is.
Een andere reden waarom we veel aandacht aan onze gratis oriëntatie-sessies besteden, is dat men vaak een andere handpan koopt dan men vooraf van plan was!

Google-review:

Vienna Mollers: “Ik had online een bepaalde handpan besteld, maar las al dat sommige mensen met een hele andere naar huis gingen dan ze in eerste instantie hadden gekocht dus ik ging er heel open in en liet me verrassen...Maar goed ook want de handpan die ik het mooiste vond was compleet anders, zowel het merk en materiaal alsook de stemming en toonsoort! Hij was ook nog eens 150 euro goedkoper dus dat is mooi meegenomen. Er werd uitgebreid de tijd voor me genomen (ik zou bij aanschaf een gratis workshop krijgen van anderhalf uur maar ben er 2 uur geweest. Ik ben super blij met mijn handpan en de service, heel erg bedankt!!!”

Online de keuze maken
In onze webshop kun je de meeste handpannen beluisteren aan de hand van video’s. Zoals gezegd, raden wij deze benadering niet aan. De gebruikte audio-apparatuur zorgt namelijk dat klankkleur en resonantie vaak niet goed over komen. Maar het is wel een goede manier om alvast wat voorwerk te doen.

Hieronder bespreken we de verschillende eigenschappen van handpannen die jouw uiteindelijke keus bepalen.

Toonaard en toonsoort

De toonsoort van een handpan, ook wel tuning, scale of toonschaal genoemd, bepaalt de sfeer van de klank. En die is heel divers. Er zijn ontzettend veel toonsoorten: vrolijk, dromerig, meditatief, levendig, exotisch, enz.

De toonsoort wordt bepaald door de combinatie van de verschillende tonen die op de handpan aanwezig zijn. De keuze begint bij de grondtoon, ook wel de toonaard genoemd. Deze kan reiken van F2 (een zeer lage en diepe toon) tot een G3 (een hoge en sprankelende basistoon). Alleen de verschillende toonaarden maken al duidelijk verschil.

Op basis van de grondtoon wordt de handpan gestemd. De wijze waarop deze stemming is opgebouwd, bepaalt de uiteindelijke toonsoort. Deze kan je onderverdelen in mineur, majeur, Oosters en Afrikaans. Binnen deze categorieën zijn er ook weer verschillende opties. Hieronder vertellen we je meer over elke toonsoort.

LET OP: Er worden handpannen tegen zeer lage prijzen aangeboden wat zeer aantrekkelijk lijkt, maar deze handpannen hebben meestal  slechts 6 of 7 tonen en een weinig aantrekkelijke stemming. De meeste mensen kiezen tegenwoordig voor een D-mineur handpan met negen toonvlakken. 

Toonsoort mineur handpan

Mineur is de meest voorkomende toonsoort bij handpannen. Mineur staat bekend om een open karakter. Je kan op zo’n manier spelen dat de klanken wat meer melancholisch klinken, maar je kan even makkelijk een vrolijker karakter creëren. Dit maakt mineur een fijne en diverse toonsoort, waar je alle kanten mee op kan.
 

I. Kurd/Annaziska: dit is de meest neutrale vorm van mineur. De toonopbouw komt overeen met de mineurladder zoals je deze bijvoorbeeld op een piano zou leren. Het is een fijne compacte toonopbouw, met veel harmonische mogelijkheden. Is de toonaard (grondtoon) een C of C# dan wordt deze toonsoort Annaziska genoemd. Bij alle andere toonaarden wordt het Kurd genoemd. Om het nog ingewikkelder te maken, wordt deze toonsoort ook wel Aeolian genoemd.

II.  Celtic Minor/Amara: deze toonsoort heeft een iets groter bereik dan Kurd/Annaziska. Daarvoor is één noot van de toonladder overgeslagen, namelijk de zesde noot in de mineurladder. Deze keuze leidt tot een mooie balans tussen lage en hoge noten. Een fijne toonsoort voor de speler die zowel harmonisch als melodisch wil spelen. Is de toonaard (grondtoon) een C of C# dan wordt deze toonsoort Amara genoemd. Bij alle andere toonaarden wordt het Celtic Minor genoemd.

III. Mystic: dit is de mineurvariant met het grootste bereik. De noten zijn vooral gekozen rondom de grondtoon van het instrument. Dit geeft een rustig en kalm geluid, met minder nadruk op een harmonische complexiteit, maar meer op een homogene sfeer. Mystic is een fijne stemming voor de speler die vooral melodisch wil spelen en wil focussen op sfeer.

Toonsoort majeur handpan

Majeur staat bekend om een meer opgewekt, vrolijk karakter. Bij de handpan, die van zichzelf al een lieflijk karakter heeft, resulteert dit in een vredig en kalm geluid.

I. Paradiso: dit is een mooie open toonsoort, met een fijne balans tussen de lagere en de

hogere noten van de majeurladder. Paradiso is een prettige neutrale weergave van majeur. Geschikt voor de speler die een vredige sfeer wil neerzetten, en daarbij zowel harmonisch als melodisch wil spelen.

II. Aegean: dit is een lydische toonladder. De focus ligt wat meer op de lagere noten. In combinatie met het lydische karakter, leidt dat tot een mooi dromerig en warm geluid. Lydisch heeft iets mysterieus. Deze stemming is geschikt voor elke speler die behalve regulier spel ook de dromerige kant van dit instrument wil verkennen.

III. Oxalis: Oxalis is een majeurvariatie die meer focust op het hoge segment. Het is een sprankelend, fris geluid dat een opgewekt karakter teweegbrengt. Oxalis is vooral geschikt voor de speler die op zoek is naar een stemming met opgewekte lichte sferen. Deze toonsoort komt vrijwel niet voor.

Oosterse toonsoorten handpan

Naast majeur en mineur - de norm in westerse muziek - zijn er ook toonsoorten die hun oorsprong vinden in andere culturen. Dit kunnen zowel klanken uit het Midden-Oosten als Azië zijn.

I. Hijaz: deze toonsoort, vernoemd naar een gebied in Saoedi-Arabië, heeft een Midden-

Oosters karakter. Door de frygische opbouw ontstaat er een mystiek en sfeervol geluid, met een sterk oosters karakter.

II. Saladin: deze toonsoort dankt zijn naam aan een Syrische generaal. Deze toonsoort lijkt op de Hijaz, maar focust wat meer op de hogere tonen. Net als Hijaz heeft het een mystiek en sfeervol geluid, maar door de hogere tonen is het iets lichter en meer zangerig.

III. Harmonic Minor: Deze toonsoort vormt een middenweg tussen de westerse mineur en het oosterse Hijaz/Saladin geluid. Het is een toonsoort die wel Midden-Oosterse trekjes vertoont, maar deze zijn minder aanwezig dan bij de andere toonsoorten binnen dit oosterse segment.

IV. Akebono: Akebono is een toonsoort met Japanse wortels, vernoemd naar een beroemde Sumoworstelaar. Het is een pentatonische toonladder, wat betekent dat de vijf best passende noten zijn gekozen om deze toonladder vorm te geven. Akebono geeft een sfeervol geluid met een typisch Japans karakter.

Afrikaanse toonsoorten handpan

Afrikaanse muziek bestaat, naast harmonie en melodie, vaak uit sterke ritmische patronen. Een toonsoort met een open karakter past daar goed bij. Deze toonsoorten zijn nog ‘jong’ binnen de handpanwereld.

I.  Pygmy: deze stemming valt op doordat de handpan in twee toonsoorten te bespelen is. Dit geeft een meer zwevend karakter, waarbij je gemakkelijk verschillende sferen kan creëren. Een mooie open toonsoort voor een speelstijl waarmee je alle kanten op kunt.

II. Low Pygmy: deze stemming lijkt op Pygmy, maar bij deze variant is de basnoot verlaagd. Dit geeft een meer geaard en dieper karakter. De tonen rondom het midden zijn hetzelfde als de Pygmy en ook hier vind je hetzelfde zwevende sfeervolle karakter.

Kwaliteit

De kwaliteit van een handpan wordt door verschillende factoren bepaald. Voor een belangrijk deel door het materiaal en de wijze waarop de individuele tonen zijn gestemd. Een goede handpan maken, kost veel tijd. Meestal vertaalt het aantal uren dat de bouwer heeft besteed aan de handpan, zich terug in de kwaliteit. Wanneer een ervaren en getalenteerde maker een handpan bouwt met passie en de beste materialen, heb je een meesterstuk in handen. Eigenlijk is het vergelijkbaar met een Michelin-sterrenkok. Als een getalenteerde, ervaren kok matige ingrediënten gebruikt, zal de uitkomst alsnog tegenvallen. Hetzelfde geldt voor goede ingrediënten, gebruikt door een beginnende kok. En wat zowel voor een kok als een handpanbouwer geldt: de passie en liefde zie je absoluut terug in het eindresultaat.

Goede handpanbouwers leveren de meest constante output. Bij minder ervaren of minder goede bouwers kan de kwaliteit van elke handpan sterk verschillen. Los van de kwaliteit heeft elke handpan een uniek karakter, omdat elke hamerslag de handpan een klein beetje verandert.

Laten we eerst kijken naar de wijze van stemming.

Stemming
De handpan bestaat uit toonvelden met elk zijn eigen toonhoogte. Voor de geïnteresseerden: een toonveld bevat in de verhouding 1:2:3 een grondtoon en twee boventonen (harmonischen). De twee boventonen heten octaaf en kwint (of kleine terts).

De beste handpannen hebben toonvelden die ten opzichte van elkaar goed geïsoleerd zijn. Dit wordt gewaarborgd middels lege ruimtes. Hierdoor leidt het bespelen van het ene toonveld niet tot het activeren van een ander toonveld. Dat veroorzaakt een ongewenste uitwisseling van beide toonvelden. In dat geval wordt er gesproken van “overspraak” of “crosstalk”. Het unieke van een handpan is nu juist dat bij het aanslaan van een toonveld de handpan als geheel resoneert, maar het specifieke toonveld ook op zichzelf gedefinieerd klinkt.

Naast de ongewenste uitwisseling tussen twee toonvelden, kennen we ook gewenste uitwisseling. In dat geval delen verschillende noten dezelfde frequenties. Daarbij kan het spelen van de ene noot de andere op een aangename wijze activeren.

Bovenstaande verklaart waarom er technisch een grens zit aan de mogelijkheden van het aantal toonvelden op een handpan. Er zijn handpanbouwers die daarom bewust niet meer dan negen of tien toonvlakken maken. Hoewel in sommige gevallen er misschien nog één of twee extra toonvelden bij hadden gekund, wordt het er vaak niet mooier op.

Bovendien is bij een lage ding het toonveld-oppervlak veel groter dan bij een hoger gestemde ding. Daarom passen er bijvoorbeeld bij een B2 op een 53 cm-handpan slechts acht toonvlakken naast de ding. Bij een E2 passen eenvoudig elf toonvlakken naast de E.

Soorten metaal handpan

De metaalsoort vormt de basis van een handpan en heeft invloed op het geluid. Afhankelijk van je wens, kan je je keuze daarom mede baseren op de metaalsoort.

Roestvrij stalen handpannen
Roestvrij staal is duurzaam omdat het vrijwel niet roest en stevig is. Roestvrij staal geeft een heldere klank en langere galm. Daarmee ontstaat er een sprankelend geluid. Dit maakt dit materiaal extra geschikt voor het spelen van langzamere sferen en het creëren van een rustgevend effect.

Ember steel handpannen
Dit metaal is speciaal voor handpannen ontwikkeld en geeft een prachtige klank. Ember steel is een soort roestvrij staal dat qua chemische en mechanische eigenschappen iets afwijkt. Hiermee krijg je een combinatie van een langere galm met wat meer bas. Dit materiaal is geschikt voor zowel het langzamere sfeerspel, als het meer ritmische spel met een middelhoog tempo.
De afwijkende chemische samenstelling reageert sneller op vingers, vuil en vocht. Wanneer je dit niet op tijd schoonmaakt, ontstaan er vlekken. Dit is puur optisch en heeft geen enkele invloed op de duurzaamheid en/of de klank van de handpan. Wanneer je echter van een super schone handpan houdt, is het wel belangrijk hier rekening mee te houden. Op den duur gaan sowieso alle Ember steel handpannen iets verkleuren. De één noemt dat “patina” en vindt het mooi en de ander vindt het jammer.

Handpannen genitreerd staal
De speciale bewerking die het staal ondergaat (nitratie) leidt tot een specifiek geluid dat zich meer richting het bas-segment beweegt. Dit resulteert in een mooie diepe en geaarde klank. Genitreerd staal heeft een gemiddelde galm. Voldoende om langzame klanken te produceren, maar niet té aanwezig zodat ook hogere tempo’s goed tot hun recht komen. Omdat ze geschikt zijn voor meerdere speelstijlen, passen handpannen van genitreerd staal goed bij allround handpanspelers.

Handpan van blauwstaal of ruw staal
Blauwstaal is de meest ruwe metaalsoort die gebruikt wordt voor het maken van een handpan. Dit metaal heeft geen nitratie of andere behandelingen gehad. Na het bouwen, wordt de handpan verwarmd in een oven of open vuur. Hierdoor kleuren deze pannen prachtig blauw met een mooie oliegloed. Blauwstaal is daarmee zowel voor het oog als het oor heel speciaal. Blauwstaal staat bekend om haar wat meer percussieve geluid. Dat wil zeggen: de galm is kort tot gemiddeld, waardoor het heel geschikt is voor snellere, ritmische speelstijlen. Maar door de aanwezigheid van de hoge klanken is blauwstaal ook geschikt voor het langzamere spel. Het geluid is het best te omschrijven als eerlijk en organisch. Net als de handpannen van genitreerd staal, zijn ze heel geschikt voor de allround handpanspeler.
De meeste mensen geven de voorkeur aan Ember steel, roestvrij staal of genitreerd staal. Echter, als HandPanShop willen wij de klant een zo breed mogelijk aanbod bieden.

Aantal tonen (pads)

Het aantal tonen, pads genoemd, varieert tegenwoordig van acht tot twintig.

Acht tonen: Acht toonvelden komt niet veel meer voor. De eerste Hang® had acht toonvelden, maar tegenwoordig is er technisch gezien meer mogelijk en zijn de instrumenten ook iets groter. Vandaar dat je nu vooral negen pads of meer tegenkomt.

Negen pads: De standaard is negen toonvelden. Dit betekent één toon bovenop de handpan (de ding) en acht noten daaromheen. Dit wordt daarom soms ook aangegeven als “8+1”. Met een handpan bestaande uit negen pads kan je alle kanten op. Ook kun je lessen of instructie-video’s goed volgen. Bij deze handpannen bevinden de toonvelden zich normaal gesproken aan de bovenzijde van de handpan.

Tien pads: Bij de hogere toonsoorten (C# en hoger) is er meer ruimte op de handpan voor extra toonvelden. Voor hogere tonen zijn namelijk kleinere toonvelden nodig. Daardoor heeft een handpan met tien pads dezelfde mogelijkheden als een handpan met negen pads, maar dan met één hogere noot voor meer melodisch bereik. Ook bij deze handpannen zitten de toonvelden op de bovenzijde van de handpan.

Tien tot twintig pads: Meer dan tien pads is alleen mogelijk bij de hele hoge toonsoorten (E of hoger). Dan zijn de toonvlakken zo klein, dat er meer noten op de bovenkant van de handpan passen. Het aantal kan ook bereikt worden door toonvelden aan de bodem van de handpan toe te voegen. Op de bodem is ruimte voor maximaal tien van deze bodempads. Deze toonvelden zijn vaak een combinatie van een paar extra lage en een aantal extra hoge tonen. Deze worden afgestemd op de toonopbouw die de bovenkant van de handpan heeft.

Wel of geen bodempads?
Bodempads geven meer harmonische mogelijkheden. Maar het vraagt wel om een heel andere, meer technische manier van spelen. Ook heb je meer kennis nodig van noten die wel of niet samengaan. Een ander belangrijk detail is dat bodemnoten een meerprijs met zich meebrengen. Het kan voor gevorderde spelers een prachtige toevoeging zijn. Wij adviseren beginnende spelers een handpan met alleen toonvlakken op de bovenzijde. Tenzij ze bewust een handpan willen aanschaffen die hen – met het oog op de toekomst – extra mogelijkheden geeft wanneer ze een gevorderde speler zijn.

Tip: Zoek je een handpan voor beginners? Wij raden aan om minimaal acht toonvelden te kiezen en bij voorkeur niet meer dan negen (de bastoon niet meegerekend). Dit geeft al voldoende uitdaging.

Handige tips om handpan te kopen

Les nemen
Ben je van plan handpan-les te volgen? Bij veel lesvideo’s wordt een D-Kurd gebruikt, waardoor het praktisch kan zijn om ook voor een D-Kurd handpan te kiezen zodat je deze video’s exact kunt naspelen.

Kosten
Welke handpan je ook kiest, kies er eentje welke je écht mooi vindt klinken. Een handpan waarvan je het geluid prachtig vindt en die fijn speelt, nodigt vaker uit om te gaan spelen, ook als het ‘nieuwe eraf is. We raden af om een ‘goedkopere’ handpan te kiezen puur vanwege de kosten. Onze jarenlange ervaring leert namelijk dat zo’n handpan uiteindelijk ongebruikt blijft staan, omdat je deze niet mooi vindt klinken.

Frequentie 440hz of 432hz
De meeste westerse muziekinstrumenten zijn gestemd in 440hz. Dit maakt dat je makkelijk kan samenspelen. Het is echter ook mogelijk om een handpan te tunen in bijvoorbeeld 432hz en 444hz. Je kan in je keuze meenemen dat samenspel tussen een 440hz en een 432hz instrument niet werkt. Het merendeel van de handpannen in onze winkel zijn 440hz.

Custom made handpannen
Wist je dat wij ook handpannen op maat maken? Dan kun je al jouw specifieke wensen vervullen.

Spacedrum®, tongue drum, steel-drum, hang-drum, hand-drum... wat is het verschil?

Er is regelmatig verwarring over de juiste benamingen van de verschillende muziekinstrumenten. Dat komt doordat soortnamen, merknamen en type-aanduidingen door elkaar worden gebruikt. Het geluid van een handpan komt het meest overeen met die van een steel-drum. De handpan heeft een meer intense, warme en mystieke sound. Ook verschillen ze in vorm en speelwijze. De steeldrum bespeel je namelijk met stokjes en niet met de handen zoals bij de handpan het geval is.
Spacedrum® is een merknaam van een type handpan. Net als ooit met de merknaam Kleenex ® gebeurde, zijn mensen de merknaam gaan gebruiken voor tissues in het algemeen. Tot slot zijn Spacedrum® en Sound Sculpture merknamen van een specifiek handpan, zoals er inmiddels velen zijn.

Ook de namen Hang® en hang-drum worden nog weleens onjuist gebruikt. Hang® is de naam van een instrument dat werd ontworpen door de Zwitserse firma PANart. Andere bouwers gingen handpannen maken, gebaseerd op deze Hang®. Mensen hebben zelf een combinatie gemaakt van deze naam en de term “drum”.

Dan bestaan er een aantal Instrumenten die vaak grotendeels machinaal gefabriceerd zijn, zoals de tongue-drum, tankdrum en steel tongue drum. Hoewel ze weleens verward worden met de handpan, is dit volledig onjuist. De kwaliteit is onvergelijkbaar. Deze instrumenten hebben niet het unieke karakter van de handpan met haar rijke, diepgaande geluid. Ook biedt de handpan aanzienlijk meer speelmogelijkheden. Namen als hang-drum, handpan-drum en handpan tongue drum, zijn meestal verbasteringen van namen gebaseerd op de handpan.

Tot slot wordt nog wel eens per ongeluk de term hand-drum gebruikt, maar dat is een geheel ander type muziekinstrument.