Hoe kies ik de juiste handpan-frequentie?

Het vinden van de juiste handpan kan een hele uitdaging zijn omdat er ontzettend veel factoren zijn waarmee je rekening kan houden. Als je weet welke toonsoort, metaalsoort, toonladder en bouwer je wilt, ben je er bijna. Het laatste is kiezen in welke frequentie jouw instrument moet staan. Op deze pagina lees je alles over de mogelijkheden hierin en waarom de frequentie relevant zou kunnen zijn.

Aankoopbegeleiding
Om je te helpen bij bovengenoemde keuzes, hebben wij een GRATIS oriëntatie-sessie ontwikkeld. Samen met een ervaren speler ontdek je welk type handpan helemaal bij jou past.

Wat betekent het aantal hertz bij een handpan?

Iedereen heeft weleens gehoord van de term toonladder en wellicht ook dat we tonen binnen deze ladder aanduiden met de letters A t/m G. Om dit te kunnen doen moeten we natuurlijk wel weten wat een A is. Verder teruggaan in de tijd maakt het eigenlijk alleen maar lastiger hier een eenduidig antwoord op te vinden. De opkomst van de klassieke muziek heeft een grote rol gespeeld in het notenschrift en daarmee het benoemen van bepaalde tonen. Rond 1850 is er een universele afspraak gemaakt die bepaalt dat de A3 440Hz is. Anders gezegd: de A3 is 440 trillingen per seconde. 

Door het aantal trillingen per seconde voor een A af te spreken, kan je vervolgens uitrekenen hoe hoog de andere tonen zijn. Hoe hoger het aantal trillingen, hoe hoger de toon en vice versa. Een tekenend voorbeeld is de ouderwetse fluitketel. Hoe heter deze wordt, hoe meer druk er ontstaat, hoe sneller de beweging wordt, resulterend in een steeds hogere toon.

Voor 1850 bestonden er ook al afspraken over de hoeveelheid trillingen per seconde van een A, maar deze golden slechts regionaal. De variatie hierin was groot: van A=420Hz tot A=460Hz. Sommige regio’s hadden hun keuzes gebaseerd op niet meer dan ‘iets moeten kiezen’. Als dit het geval was, hadden mensen doorgaans geen moeite met het overstappen naar 440Hz. Sommige regio’s hielden sterker vast aan wat ze voorheen deden en wel om verschillende redenen. De voornaamste reden is dat er tot op de dag van vandaag, verschillende stemmingen worden gehanteerd. Wel is 440Hz vanaf 1850 veruit de meest gebruikte. Als je nu een muziekwinkel binnenloopt, staat alles in deze stemming. Die kans is ook veruit het grootst wanneer je de radio aanzet of een plaat uit je kast trekt.

Binnen de handpanwereld kom je verschillende frequenties vaker tegen dan in andere muzikale hoeken. De redenen ervoor zijn divers. Een van deze redenen is dat de handpan vaak in solovorm wordt gespeeld. Je hoeft dus minder rekening te houden met samenspel en kan autonoom je keuze maken. Een andere reden heeft te maken met tradities vanuit de spirituele hoek. In onderstaande alinea’s lees je meer over de verschillen en waarom een bepaalde stemming voor jou juist wel of juist niet geschikt is.

Handpan frequentie 440 Hz

Zoals gezegd vormt 440Hz al lange tijd dé norm. Geboren uit de behoefte om meer samen te kunnen spelen, zowel regionaal als op grote schaal, kwam er een universele stemming. De keuze voor 440Hz was geen toeval. Er waren verschillende redenen:
•    De stemmingen destijds varieerden van 420Hz tot 460Hz. 440Hz vormde dus een mooi midden. 
•    De basistoon van blaasinstrumenten, destijds een dominante instrumentsoort, past in 440Hz. 
•    Strijkers klonken het meest vol en hard in 440Hz. In een tijd dat er geen uitversterking bestond, een belangrijke vereiste.

De overgang naar deze norm ging niet zonder slag of stoot. Het proces werd rond 1850 in gang gezet, maar het duurde tot 1953 voordat het wereldwijd werd geaccepteerd. De meeste muziekopnames zijn na 1953 gemaakt. Grote kans dus dat muziek die je nu tegenkomt in 440Hz staat.

Handpan frequentie 432 Hz

432Hz is na 440Hz de meest bekende stemming. Dit komt vooral door de klassieke wereld. Er zijn meerdere componisten die hun meesterwerken in tijden hebben geschreven waarin 432Hz in hun regio de norm was. Onder deze componisten vallen Beethoven en Mozart, niet de minsten natuurlijk. Of zij ditzelfde hadden gedaan als een andere stemming de norm was, is onbekend. Maar feit is dat het in die periode zo is gelopen. Binnen de klassieke muziek vormt traditie een groot goed. Er zijn dus nog steeds klassieke musici die in 432h spelen om zo de meesters en hun werken te eren. 

In spirituele kringen is 432Hz ook een groeiend fenomeen. De redenen hiervoor variëren flink. Een bekende bijnaam van 432Hz is de hartfrequentie. Dit is gebaseerd op gemeten waardes van zowel het menselijk hart als het centrum van de aarde. De theorieën rondom 432Hz variëren van kleinschalige ideeën tot grootste verhalen over kwaadaardige ideologieën. Op al deze theorieën ingaan is niet zinvol. Ons advies is vooral om op je eigen gevoel af te gaan. 

Handpan frequentie 444 Hz

Een minder bekende variatie is 444Hz. Deze stemming won flink aan populariteit tijdens de hippiejaren, waarin de popmuziek in opkomst kwam en tegelijk veel protest tegen de gevestigde orde plaatsvond. 444Hz wordt ook wel de love-frequentie genoemd, oftewel de liefdesfrequentie. Spelers als Jimi Hendrix en John Lennon stemden hun instrumenten graag in 444Hz. Deze stemming heeft aanzienlijk minder bekendheid gekregen dan 432Hz, maar komt in spirituele kringen toch ook nog wel voor. 

De verschillen tussen de diverse frequenties 

De verschillen tussen deze frequenties is vanzelfsprekend toonhoogte. Bij het spelen van een A klinkt 444Hz het hoogst, zit 440Hz er tussenin en klinkt 432Hz het laagst. Deze verschillen zijn hoorbaar, maar niet enorm. Het verschil van een A=440Hz ten opzichte van de eerstvolgende toon, een Bes, is 26Hz: 466Hz. Dat is al aanzienlijk meer dan de vier hertz omhoog of acht hertz naar beneden ten opzichte van 440Hz. 

Als je wisselt van stemming hoor je dus geen andere toon, eerder een andere dissonantie. Belangrijk: deze dissonantie hoor je alleen als je twee verschillende stemmingen laat samenkomen. Zonder die vergelijking klinkt elk instrument ‘rein’ van zichzelf.

De overeenkomsten van de verschillende frequenties

Er zijn genoeg verschillen, maar ook genoeg overeenkomsten. De verhoudingen van toon naar toon zijn bij alle stemmingen gelijk. Een bepaalde toonladder klinkt dus precies hetzelfde, ongeacht de gekozen stemming. Het is dan ook moeilijk om zonder referentie te horen of iets in 432Hz, 440Hz of 444Hz staat. Om dit te horen zou je een absoluut gehoor moeten hebben. Dat is een gave die slechts 1% van de bevolking bezit. 
Een overeenkomst is ook dat elke handpan reageert op temperatuur. Zolang dit gelijkmatig gebeurt - door bijvoorbeeld een kachel die overdag aangaat - gebeurt dit ook gelijkmatig bij je handpan. Je zult dit dus niet horen, maar met het stijgen of dalen van de temperatuur zal de basisfrequentie van je handpan een aantal hertz meebewegen. Bij ongelijke opwarming - door bijvoorbeeld de zon of vuur - gaat je handpan wel vals klinken. Dit komt doordat bepaalde delen van jouw handpan warmer worden dan andere delen. Deze ongelijkheid in temperatuur geeft een ongelijkheid in frequentie en dat klinkt vals. Dit laatste is slecht voor je handpan en dus absoluut af te raden. 

Ons advies voor het kiezen van de de juiste handpan-frequentie

Ons advies is simpel: als je van plan bent veel samen te spelen, is het raadzaam om te kiezen voor de frequentie die het meest voorkomt in de kringen waarin jij je begeeft. Dat zal in meer traditionele kringen 440Hz zijn en in meer spirituele kringen misschien 432Hz of 444Hz. Als je geen samenspelplannen hebt of nog niet weet waar het toe zal leiden, is ons advies om vooral op gevoel te kiezen. Er zijn ontzettend veel variabelen: materiaal, toonsoort, toonladder, bouwer, frequentie… Dit leidt tot een enorm scala aan mogelijkheden. Hierbij is zo ‘open’ mogelijk voelen en ervaren de beste manier om tot een juiste keuze te komen. Boek nu een KOSTELOZE oriëntatie-sessie om te ontdekken welke handpan het best bij jou past.